Егер сіз Орталық Азия елдерінде ақпараттық технологиялар саласында бизнес иесі болсаңыз, халықаралық серіктестеріңіз тарапынан ақпараттық қауіпсіздік талаптарымен бетпе-бет келген боларсыз. Ерте ме, кеш пе, көкжиекте жұмбақ аббревиатуралар пайда болады — SOC 2 Type 2 және TISAX. Бұл не? Бұл не үшін қажет? Ең бастысы — олардың айырмашылығы неде?
Бұл мақала — деректерді қорғаудың осы екі әдісінің айырмашылықтарын қарапайым әрі түсінікті түрде түсіндіретін нұсқаулық, сіздің компанияңыз үшін дұрыс таңдау жасауға көмектеседі.
SOC 2 Type 2 деген не
SOC 2 (Service Organization Control 2) — бұл Америкалық дипломды бухгалтерлер институты (AICPA) әзірлеген стандарт. Ол бес негізгі қағидатқа негізделген: қауіпсіздік, қолжетімділік, құпиялылық, деректерді өңдеудің тұтастығы және ақпараттың құпиялығы. Алайда бизнесте ерекше назар Type 2 түріне аударылады — бұл неғұрлым терең әрі кешенді бағалау.
SOC 2 Type 2 компанияда белгілі бір саясаттар мен рәсімдердің бар-жоғын ғана тексеріп қоймайды. Ол бұл саясаттардың нақты тәжірибеде белгілі бір уақыт аралығында (әдетте 3–12 ай) қалай жұмыс істейтінін бағалайды. Бұл оны халықаралық клиенттермен, әсіресе АҚШ-та жұмыс істегенде, аса құнды етеді.
TISAX деген не
TISAX (Trusted Information Security Assessment Exchange) — бастапқыда автомобиль өнеркәсібіне арналған стандарт, бірақ бүгінде ол технологиялық компаниялардың кең аясында, әсіресе Еуропада, белсенді қолданылады. Бұл стандарт ISO/IEC 27001 талаптарына негізделген, бірақ жабдықтау тізбегіндегі құпия ақпаратпен жұмыс істеудің ерекшеліктеріне бейімделген.
TISAX сертификаты әсіресе ірі автоконцерндермен немесе прототиптер мен клиенттердің жеке деректері сияқты сезімтал ақпаратпен жұмыс істейтін компаниялармен ынтымақтастық орнататын жеткізушілер мен мердігерлер үшін аса өзекті.
SOC 2 Type 2 мен TISAX арасындағы негізгі айырмашылықтар
Бір қарағанда, бұл екі тәсіл де ақпараттық қауіпсіздікке қатысты. Алайда олардың мақсаттары, тексеру әдістері мен қолдану салалары әртүрлі. Енді негізгі айырмашылықтарды қарастырайық.
SOC 2 Type 2:
- Америкалық стандарттарға (AICPA) негізделген.
- Сенімнің бес қағидатына сәйкестікті бағалайды.
- Есепті тәуелсіз аудитор жасайды.
- Әсіресе АҚШ нарығына шығатын IT ұйымдары үшін аудитке жиі қажет.
- Классикалық мағынада сертификат емес, аудиттік есеп болып табылады.
TISAX:
- Еуропалық нормалар мен ISO 27001 негізінде жасалған.
- Автомобиль өнеркәсібі мен жабдықтау тізбектері үшін стандартталған.
- ENX жүйесінде тіркеу және аккредитация рәсімін қамтиды.
- Нәтижесінде ұйым TISAX бағасын алады, бұл экожүйенің барлық қатысушыларына мойындалады.
- Ерекше назар — прототиптерді қорғауға, жеке деректерді өңдеуге және қолжетімділікті бақылауға аударылады.
Қайсысын таңдау керек: SOC 2 Type 2 әлде TISAX?
SOC 2 Type 2 пен TISAX арасындағы таңдау сіздің қызмет бағытыңызға, клиенттеріңіздің орналасуына және серіктестеріңіздің талаптарына байланысты. Төменде бағыт-бағдар беретін қысқаша салыстыру берілген:
Егер сізге келесі жағдайлар сәйкес келсе, SOC 2 Type 2 таңдаңыз:
- Сіз американдық немесе халықаралық IT-компаниялармен жұмыс жасайсыз.
- Бұлтты сервистер ұсынсаңыз немесе пайдаланушылардың деректерін өңдесеңіз.
- Ақпараттық қауіпсіздік саясатының нақты орындалуын растайтын IT аудит қажет.
- Компанияңыз АҚШ нарығына шығуды немесе батыстың технологиялық алыптарымен жұмыс істеуді жоспарлап отыр.
Егер сізге келесі жағдайлар сәйкес келсе, TISAX сертификатын таңдаңыз:
- Сіздің клиенттеріңіз — өндірістік, инжинирингтік немесе автомобиль компаниялары.
- Сізден еуропалық ақпараттық қауіпсіздік стандарттарына сәйкестікті растау сұралады.
- Прототиптермен, құпия құжаттармен немесе жеке деректермен жұмыс жасайсыз.
- Мақсатыңыз — Еуропаның жетекші компанияларын біріктіретін TISAX экожүйесіне ену.
Нақты мысал: Қазақстанда SOC 2 енгізу
Қазақстанда SOC 2 стандартының енгізілуі барған сайын сұранысқа ие болуда. Бұл әсіресе SaaS, финтех, деректерді өңдеу және аутсорсингтік әзірлеме салаларында жұмыс істейтін компаниялар үшін өзекті, себебі ақпараттық қауіпсіздік клиенттер мен серіктестердің сеніміне тікелей әсер етеді. Тиісті сертификаттаудың болмауы халықаралық нарыққа шығу жолында елеулі кедергіге айналуы мүмкін — әсіресе АҚШ пен Канадада, мұнда қолжетімділікті бақылау, ақпаратты қорғау және инциденттерді басқаруға қойылатын талаптар салалық стандартқа айналған.
Мысал ретінде, шетелдік клиенттерге арналған бұлтты CRM-платформасын ұсынатын қазақстандық IT-компанияны алуға болады. Бірнеше жыл бойы компания ТМД елдеріндегі клиенттерге сәтті қызмет көрсетіп келген, алайда Солтүстік Америка нарығына шығу кезінде қиындықтарға тап болды. Торонто қаласындағы ірі SaaS-дистрибьютор — әлеуетті серіктестерінің бірі — due diligence сараптамасынан кейін серіктестіктен бас тартты, өйткені компанияда SOC 2 Type 2 есебі болмаған.
Мәселені шешу үшін компания System Management консалтинг қызметіне жүгінді. Алғашқы кезеңде мамандар жедел аудит жүргізіп, бірнеше әлсіз тұстарды анықтады: инциденттерді басқару рәсімдерінің болмауы, ескірген қолжетімділік саясаты және жүйелердің фрагментарлы мониторингі.
Дайындық аясында келесі қадамдар жүзеге асырылды:
- Қолжетімділікті басқару, тәуекелдерді бақылау және инциденттерге әрекет ету бойынша саясаттар енгізілді және құжатталды;
- Журнал жүргізу, оқиғаларды бақылау және тұрақты аудит процестері орнатылды;
- Командаға қауіпсіздік стандарттары және SOC 2 талаптары бойынша оқыту жүргізілді;
- Ішкі аудит пен сыртқы алдын ала сертификаттық тексеру ұйымдастырылды.
Тоғыз айдан кейін компания тәуелсіз аудитордан SOC 2 Type 2 есебін сәтті алды. Бұл тек канадалық серіктеспен келіссөздерді қайта бастауға мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар бәсекелік артықшылыққа айналды: келесі тоқсанда компания АҚШ пен Еуропадан үш жаңа халықаралық келісімшартқа қол қойды.
SOC 2 Type 2 аудитінен өткен компаниялар жай ғана талаптарға сай келетінін көрсетіп қоймайды — олар тұрақты, кемелденген және басқарылатын қауіпсіздік жүйесіне инвестиция салуға дайын екендігін дәлелдейді. Бұл серіктестердің көзінде сенімділіктің басты көрсеткіштерінің бірі болып табылады.
Стандартты таңдағанда нені ескеру маңызды
Аудитке немесе сертификаттауға дайындықты бастамас бұрын, өзіңізге бірнеше маңызды сұрақ қою қажет:
- Сіздің клиенттеріңіз бен серіктестеріңіз қайда орналасқан — АҚШ-та ма, әлде Еуропада ма?
- Сіз қандай деректерді өңдейсіз — пайдаланушы деректері, прототиптер, жеке ақпарат па?
- Тапсырыс берушіңіз не талап етеді — аудитор есебін бе, әлде белгілі бір платформаға (мысалы, TISAX үшін ENX) қосылуды ма?
- Сіздің компанияңыз қауіпсіздік процестерін жүйелі түрде трансформациялауға дайын ба?
Сертификаттауға қалай дайындалу керек
Осы бағалаулардың кез келгеніне дайындалу — тез аяқталатын процесс емес, бірақ оны дұрыс басқаруға болады. Бұл мәселеде сенімді серіктес табу өте маңызды. System Management компаниясы SOC 2 стандартын енгізу және TISAX сертификаттаудан өту бойынша кәсіби консалтинг қызметтерін ұсынады. Біз сізді барлық кезеңде сүйемелдейміз — бастапқы тәуекелдерді бағалаудан бастап аудиторлармен өзара әрекетке дейін.
Әр стандарт туралы толығырақ білу және қызметке тапсырыс беру үшін келесі сілтемелерді пайдаланыңыз:
- SOC 2 — оны қалай алу және не үшін қажет
- TISAX — жоғары талаптарға арналған еуропалық қауіпсіздік сертификаты
Егер сізде сұрақтар қалса немесе дайындықты бастағыңыз келсе — бізбен хабарласыңыз. System Management сарапшылары сізге белгісіздіктен сертификатталған сенімге дейінгі жолда көмектеседі.