SOC 2 Type 2 va TISAX o‘rtasidagi farq nimada: IT-kompaniyangiz uchun qaysi birini tanlash kerak

Agar siz Markaziy Osiyo mamlakatlarida axborot texnologiyalari sohasida biznes egasi bo‘lsangiz, ehtimol allaqachon xalqaro hamkorlaringiz tomonidan qo‘yiladigan axborot xavfsizligi talablari bilan yuzlashgansiz. Va erta yoki kech ufqda tushunarsiz qisqartmalar paydo bo‘ladi — SOC 2 Type 2 va TISAX. Bu nima? Nega kerak? Eng asosiysi — ular bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?

Ushbu maqola — ma’lumotlarni himoya qilish bo‘yicha ushbu ikki yondashuv o‘rtasidagi farqlarni sodda va tushunarli tarzda tushuntiruvchi qo‘llanma bo‘lib, kompaniyangiz uchun to‘g‘ri tanlov qilishingizga yordam beradi.

SOC 2 Type 2 nima

SOC 2 (Service Organization Control 2) — bu Amerika Sertifikatlangan Buxgalterlar Instituti (AICPA) tomonidan ishlab chiqilgan standart. U besh tamoyilga e’tibor qaratadi: xavfsizlik, mavjudlik, maxfiylik (confidentiality), ma’lumotlarni qayta ishlashning yaxlitligi (processing integrity) va shaxsiy hayot daxlsizligi (privacy). Biroq biznes amaliyotida ayniqsa Type 2’ga alohida e’tibor beriladi — bu yanada chuqur va kompleks baholashdir.

SOC 2 Type 2 nafaqat kompaniyada muayyan siyosatlar va tartiblar bor-yo‘qligini tekshiradi. U bu siyosatlarning amalda muayyan davr davomida (odatda 3–12 oy) qanday ishlashini baholaydi. Shu bois u xalqaro mijozlar bilan ishlashda, ayniqsa AQShda, juda qadrlanadi.

TISAX nima

TISAX (Trusted Information Security Assessment Exchange) — avtomobil sanoati uchun ishlab chiqilgan standart, biroq bugun, ayniqsa Yevropada, ko‘plab texnologik kompaniyalar tomonidan faol qo‘llaniladi. U ISO/IEC 27001 talablari asosida yaratilgan, ammo yetkazib berish zanjirlarida maxfiy ma’lumotlar bilan ishlashning o‘ziga xos xususiyatlariga moslashtirilgan.

TISAX sertifikatsiyasi yirik avtomobil konsernlari bilan hamkorlik qiladigan yoki prototiplar hamda mijozlarning shaxsiy ma’lumotlari kabi sezgir axborot bilan ishlaydigan kompaniyalar bilan ishlovchi yetkazib beruvchilar va pudratchilar uchun ayniqsa dolzarb.

SOC 2 Type 2 va TISAX o‘rtasidagi asosiy farqlar

Birinchi qarashda, har ikkala yondashuv axborot xavfsizligiga taalluqli. Biroq ularning maqsadlari, tekshiruv uslublari va qo‘llanish sohalari turlicha. Keling, asosiy farqlarni ko‘rib chiqamiz.

SOC 2 Type 2:

Amerika standartlariga (AICPA) asoslangan.
Ishonchning besh tamoyiliga muvofiqligini baholaydi.
Hisobot mustaqil auditor tomonidan tuziladi.
Ko‘pincha IT tashkilotlarida audit uchun, ayniqsa AQSh bozoriga chiqishda, talab qilinadi.
Klassik ma’noda sertifikat emas, balki auditorlik hisobotidir.

TISAX:

Yevropa normalari va ISO 27001 talablariga asoslangan.
Avtomobil sanoati va yetkazib berish zanjirlari uchun standartlashtirilgan.
ENX tizimida ro‘yxatdan o‘tish va akkreditatsiya jarayonlarini o‘z ichiga oladi.
Natijada tashkilot TISAX bahosini oladi va u ekotizim ishtirokchilarining barchasi tomonidan tan olinadi.
Alohida e’tibor — prototiplarni himoya qilish, shaxsiy ma’lumotlarni qayta ishlash va kirish nazorati.

Nimani tanlash: SOC 2 Type 2 yoki TISAX?

SOC 2 Type 2 va TISAX o‘rtasidagi tanlov faoliyatingizning o‘ziga xosligi, mijozlaringiz geografiyasi va hamkorlar talablariga bog‘liq. Yo‘nalish uchun qisqa solishtirish:

SOC 2 Type 2’ni tanlang, agar:

Siz AQShdagi yoki xalqaro IT-kompaniyalar bilan ishlasangiz.
Bulutli xizmatlar ko‘rsatsangiz, foydalanuvchi ma’lumotlarini qayta ishlasangiz.
Xavfsizlik siyosatlari amalda bajarilishini tasdiqlovchi IT tashkilotlarida audit kerak bo‘lsa.
Kompaniyangiz AQSh bozoriga chiqishni yoki G‘arbning yirik texnologik gigantlari bilan hamkorlikni rejalashtirsa.

TISAX sertifikatsiyasini tanlang, agar:

Mijozlaringiz ishlab chiqarish, injiniring yoki avtomobil sanoatidagi kompaniyalar bo‘lsa.
Sizdan Yevropa axborot xavfsizligi standartlariga muvofiqlikni tasdiqlashni so‘rashsa.
Prototiplar, maxfiy hujjatlar yoki shaxsiy ma’lumotlar bilan ishlasangiz.
Maqsadingiz — Yevropaning yetakchi kompaniyalarini qamrab olgan TISAX ekotizimiga kirish bo‘lsa.

Amaliy misol: Qozog‘istonda SOC 2 joriy etish

Qozog‘istonda SOC 2 joriy etishga bo‘lgan talab borgan sari ortib bormoqda. Bu ayniqsa SaaS, fintex, ma’lumotlarni qayta ishlash va autsors tarzidagi dasturiy ishlab chiqish sohalarida faoliyat yuritadigan kompaniyalar uchun dolzarb, chunki axborot xavfsizligi mijozlar va hamkorlar ishonchiga bevosita ta’sir qiladi. Mos sertifikatning yo‘qligi xalqaro bozorlarga chiqishda — ayniqsa AQSh va Kanadada, kirish nazorati, axborotni himoya qilish va hodisalarni boshqarish bo‘yicha talablar allaqachon sanoat standartiga aylangan joylarda — jiddiy to‘siq bo‘lishi mumkin.

Misollardan biri — xorijiy mijozlar uchun bulutli CRM-platforma taqdim etadigan qozoq IT-kompaniyasi. Bir necha yil davomida u MDH mintaqasidagi mijozlarga muvaffaqiyatli xizmat ko‘rsatdi, biroq Shimoliy Amerika bozorlariga kengayishda qiyinchiliklarga duch keldi. Potensial hamkorlardan biri — Torontodan SaaS yechimlari distributori — due diligence tahlilidan so‘ng hamkorlikdan bosh tortdi, chunki kompaniyada SOC 2 Type 2 hisobotı yo‘q edi.

Vaziyatni tuzatish uchun kompaniya System Management’ning konsalting ko‘magiga murojaat qildi. Birinchi bosqichda mutaxassislar amaldagi jarayonlarga tezkor audit o‘tkazib, zaif nuqtalarni aniqladilar: hodisalarni boshqarish bo‘yicha rasmiylashtirilgan tartib-taomillar yo‘qligi, kirish siyosatlarining eskirgani va tizimlar monitoringining parchalanma (fragmentar) holati.

Tayyorgarlik doirasida quyidagi qadamlar amalga oshirildi:

Kirishni boshqarish, xatarlarni nazorat qilish va hodisalarga javob berish bo‘yicha siyosatlar joriy etildi va hujjatlashtirildi;
Log yuritish, hodisalarni nazorat qilish va muntazam audit jarayonlari yo‘lga qo‘yildi;
Jamoa xavfsizlik standartlari va SOC 2 talablari bo‘yicha o‘qitildi;
Ichki audit va tashqi sertifikatoldi tekshiruv tashkil etildi.

To‘qqiz oy o‘tib, kompaniya auditdan muvaffaqiyatli o‘tdi va mustaqil auditordan SOC 2 Type 2 hisobotini oldi. Bu nafaqat Kanada hamkori bilan muzokaralarni tiklashga imkon berdi, balki raqobat ustunligiga aylandi: keyingi chorakda ular AQSh va Yevropa mijozlari bilan 3 ta yangi xalqaro shartnoma tuzdilar.

SOC 2 Type 2 auditidan o‘tgan kompaniyalar shunchaki talablarga muvofiqlikni emas, balki barqaror, yetuk va boshqariladigan xavfsizlik tizimiga sarmoya kiritishga tayyorligini namoyish etadi. Bu esa hamkorlar nigohida ishonchlilikning eng muhim mezonlaridan biridir.

Standartni tanlashda nimani inobatga olish kerak

Audit yoki sertifikatsiyaga tayyorgarlikni boshlashdan oldin, o‘zingizga bir nechta muhim savollarni bering:

Mijoz va hamkorlaringiz qayerda joylashgan — AQShdami yoki Yevropada?
Qanday ma’lumotlarni qayta ishlaysiz — foydalanuvchi ma’lumotlari, prototiplar, shaxsiy ma’lumotlarmi?
Buyurtmachingiz nimani talab qiladi — auditor hisobotimi yoki ma’lum bir platformaga (masalan, TISAX uchun ENX) kiritilishmi?
Kompaniyangiz xavfsizlik jarayonlarini tizimli transformatsiya qilishga tayyormi?

Sertifikatlashga qanday tayyorlanish

Ushbu baholashlardan istalganiga tayyorgarlik jarayoni tez emas, ammo to‘liq boshqariladigan. Bu masalada ishonchli hamkorni topish muhim. System Management kompaniyasi SOC 2’ni joriy etish hamda TISAX sertifikatsiyasidan o‘tishda professional konsalting xizmatlari va amaliy ko‘mak beradi. Biz har bir bosqichda — dastlabki xavflarni baholashdan tortib auditorlar bilan o‘zaro ishlashgacha — sizga hamroh bo‘lamiz.

Har bir standart haqida batafsil ma’lumot olib, xizmatlarni quyidagi havolalar orqali buyurtma qilishingiz mumkin:

Agar savollaringiz bo‘lsa yoki tayyorgarlikni boshlamoqchi bo‘lsangiz, biz bilan bog‘laning. System Management mutaxassislari sizni noaniqlikdan sertifikat bilan tasdiqlangan ishonchgacha bo‘lgan yo‘ldan olib o‘tadi.